"Gisteren zijn in Parijs twaalf mensen in koelen bloede vermoord. Twaalf poortwachters van de vrijheid. Ook van onze vrijheid.
Vandaag staan wij op de Dam in Amsterdam en overal in Nederland. Eén in onze afschuw. Eén in woede. Maar ook één in onze absolute overtuiging.
En we zijn niet alleen. In heel Europa staan mensen nu naast elkaar. Hand in hand, schouder aan schouder, solidair met Frankrijk, met de slachtoffers en de nabestaanden. Wij staan hier omdat haat en geweld het niet mogen en het ook nooit zullen winnen van respect en verdraagzaamheid. Wij staan hier omdat met vrijheid en democratie nooit gemarchandeerd kan worden. Halve vrijheid bestaat simpelweg niet. Bij vrijheid hoort verantwoordelijkheid, maar nooit zelfcensuur. Wij laten ons niet regeren door angst.
Wij laten ons onze vrijheid niet afpakken. Dat is de boodschap die vanavond luid en duidelijk doorklinkt. Hier op de Dam en op heel veel andere plaatsen. Daarin zijn we eensgezind. En hoe verschillend mensen ook zijn: dit is wat ons bindt, met elkaar en met de slachtoffers van gisteren. Het besef dat onze democratie een rijk, maar ook kwetsbaar bezit is, dat we samen moeten verdedigen. Iedere dag opnieuw, en speciaal op een dag als vandaag.
In ons land en in de landen om ons heen, is ruimte voor ieders geloof en voor ieders overtuiging. En die vrijheid is niet altijd gemakkelijk. Want vrijheid is er niet alleen voor de aangename mening, de complimenten en de brave commentaren. Vrijheid is er ook voor vlijmscherpe en onwelgevallige kritiek, voor scherpe verschillen en bijtende spot. Dat is het wezen van de democratie en tegelijkertijd de kern van echte vrijheid.
Wat is immers het eerste wat dictators verbieden? Het bespotten van het gezag, naast de kritiek is de vrijheid te bespotten het ultieme bewijs van onze beschaving. Dat we elkaar het zwijgen nooit opleggen. De moordenaars van gisteren probeerden het woord te doden door journalisten doelwit te maken. Laat ons antwoorden door luide woorden, door scherpe woorden, door vrije woorden. De moordenaars van gisteren probeerden de veiligheid te doden door agenten te executeren. Laat ons antwoorden door solidair te zijn met onze politiemensen. Laat ons antwoorden door elkaar te beschermen. Laat ons antwoorden door de spot, de satire, de grap over alles en iedereen te koesteren.
Voor fundamentalistisch geweld en onverdraagzaamheid is in onze samenleving geen plaats. En de laffe moord op 12 mensen sterkt ons alleen maar in die overtuiging. Wat er gisteren in Parijs gebeurde, laat zien hoe reëel en dichtbij de terreurdreiging is. We zijn en blijven alert. We zijn en blijven, met elkaar, waakzaam.
Het komt hierop neer. Gisteren pleegden fanatici een barbaarse aanslag, die ons allemaal raakt. Vandaag zeggen wij met duizenden tegelijk: 'Handen af van onze vrijheid.' De stem van Charlie Hebdo klinkt na gisteren massaler en krachtiger dan ooit. En dat is het beste antwoord dat we kunnen geven.
