Fractievoorzitter Eef Stiekema voerde het woord voor de VVD.
“Voorzitter, college, raadsleden en andere belangstellenden hier of digitaal aanwezig,
De onderste steen is dan eindelijk boven. Het onderzoek naar integriteit in de ambtelijk-bestuurlijke samenwerking is afgerond en we hebben de uitgebreide rapportage ervan kunnen bestuderen. De afgelopen periode is zwaar geweest, vooral voor ambtenaren en college. Het is goed dat we nu over kunnen gaan tot de conclusies van het rapport en de nodige vervolgstappen.
De VVD-fractie wil de volgende onderwerpen uitlichten.
De ambtelijk-bestuurlijke samenwerking is in onderzochte periode, dus sinds 2019, niet goed geweest. In de eerste jaren was het gedrag van de burgemeester dusdanig dat dit bijdroeg aan een gevoel van onveiligheid in de organisatie. Ook was er toen geen goed functionerende directie. Beide zijn meer dan betreurenswaardig.
Het is goed om te lezen dat de burgemeester, na feedback van een teammanager, in staat is geweest zijn gedrag aan te passen naar een manier die passend is voor zijn rol.
Ook positief om te lezen is dat de huidige directie wél de stevigheid bezit die nodig is in het krachtenveld tussen bestuur en ambtelijke organisatie. Dit zal ten goede komen aan de sturing die de ambtelijke organisatie nodig heeft en zal bijdragen aan het rolvast zijn van het college.
Er valt veel te zeggen over het gedrag van wethouder Molenaar en van Ruitenbeek onderling en hun bejegening richting de ambtenaren. Het gedrag, zoals dat in het rapport te lezen is, is wat de VVD-fractie betreft ontoelaatbaar en onacceptabel. Het is erg teleurstellend dat beide wethouders hier vanavond geen verantwoording voor afleggen omdat ze al eerder hun functie neerlegden.
Ik zal daarom vooral verder gaan over degene die er nog wel zijn.
In de conclusies wordt een gebrek aan transparantie en zelfreinigend vermogen van het gehele college beschreven. Graag horen wij van het college hoe ze hierop reflecteert, van de burgemeester hoe hij daar op reflecteert als voorzitter van het college en hoe verbetering in de toekomst vormgegeven wordt.
De aanbevelingen, zoals de onderzoekers deze hebben opgeschreven, worden volledig door de VVD-fractie onderschreven.
Maar er is meer nodig.
De versnipperde portefeuilleverdeling op Ruimtelijke Ordening heeft tot onduidelijkheid en inefficiëntie geleid en moet door de coalitie op zo’n kort mogelijke termijn herzien worden.
Ook moeten signalen van een moeizame samenwerking tussen collegeleden onderling beter opgepakt worden door de fractievoorzitters en besproken worden in het seniorenconvent. Een duidelijk signaal hierover van de burgemeester als voorzitter van het college is helaas gemist, maar de wel bekende geluiden hadden achteraf bezien eerder tot actie moeten leiden.
Als voltallige raad moeten we onszelf ook een spiegel voorhouden. De beschreven polarisatie in de raad doet de gemeente geen goed. Zowel oppositie als coalitie moeten elkaar, wat ons betreft, de hand reiken om samen het juiste voor Houten te blijven doen en tegelijk niet het onmogelijke vragen van de ambtelijke organisatie.
De ingediende, raadsbrede motie naar aanleiding van het rapport is een mooi begin daarvoor (zie bijlage).
Tot slot, voorzitter, wil ik nog even stilstaan bij het volgende. Ondanks alles wat in het rapport te lezen valt, is veel bereikt in, voor en door de gemeente Houten. De inspanningen van het college, de ambtelijke organisatie en de raad hebben daarvoor gezorgd: er ging ook veel goed, laten we dat niet vergeten met dit rapport in de hand.”
Burgemeester treedt af
Na de bijdragen van de raadsfracties was het de beurt aan het college. In zijn bijdrage liet burgemeester Isabella weten te betreuren dat ambtenaren zich onveilig hebben gevoeld. Aangezien hij nog maar kort burgemeester zou zijn, gaf hij aan het verstandiger te vinden om zijn functie neer te leggen. De VVD fractie vindt dit een moedig en goed besluit. Fractievoorzitter sprak zijn respect uit naar de burgemeester en dankte hem voor zijn inzet voor Houten.
Zeven aanbevelingen
Voor de volledigheid, dit zijn de zeven aanbevelingen van de onderzoekers:
- Breid de gedragscode voor politieke ambtsdragers uit met bepalingen die duidelijk tot uitdrukking brengen dat een goed bestuurder zich ook naar collega’s en ambtenaren behoorlijk dient te gedragen, met respect voor ambtelijk vakmanschap.
- Investeer in het ‘onboarden’ van nieuwe collegeleden door waar nodig trainingen en coaching aan te bieden om het inzicht in de eigen positie, hoe die wordt gezien vanuit de ambtelijke organisatie en hoe men zich tot die organisatie heeft te verhouden reeds bij aanvang van de ambtstermijn te verzekeren.
- Bied zowel aan bestuurders als leidinggevenden en medewerkers instrumenten aan die kunnen helpen bij het geven en ontvangen van feedback, zoals een cursus, training en coaching en die de rolzuiverheid in de samenwerking bevorderen.
- Definieer in een regeling die zowel voor ambtenaren als voor politiek ambtsdragers geldt wat in concreto wordt verstaan onder grensoverschrijdend gedrag, met inbegrip van een pestprotocol, en stel een procedure vast die wordt gevolgd in geval van een mogelijke overtreding van deze normen.
- Tref maatregelen om de drempel die wordt ervaren om ongewenst gedrag te melden te verlagen, bijvoorbeeld door naast een externe vertrouwenspersoon, ook intern een persoon of instantie in het leven te roepen met doorzettingsmacht, waar ambtenaren die het aangaat terecht kunnen zonder (het gevoel te hebben) te moeten vrezen voor hun positie.
- Stel beleid in ten aanzien van hoe om te gaan met affectieve relatieschema’s het werk.
- Besteed regelmatig aandacht aan het behouden en waar nodig bevorderen van het integriteitsbewustzijn in de brede zin onder zowel bestuurders als ambtenaren, bijvoorbeeld door het organiseren van dilemmatrainingen, waarbij in het bijzonder wordt ingegaan op de gewenste omgang in de samenwerking met elkaar, zowel op bestuurlijk niveau als op ambtelijk niveau en onderling.