Voorzitter, belangstellenden thuis en op de publieke tribune, collega raadsleden en college,
Vanavond bespreken we de Perspectiefnota 2026, een document waarin de plannen voor de komende jaren worden voorgesteld. Zoals vaker in de afgelopen jaren is het voor veel mensen geen vrolijk-makend document. Door lagere inkomsten vanuit het Rijk moet flink in de gemeentelijke begroting gesneden worden.
Ik ga het in mijn bijdrage over drie onderwerpen hebben: lastenverzwaring, bezuinigingen en investeringen in de organisatie.
Allereerst de lastenverzwaring. In het voorwoord van de Perspectiefnota wordt aangegeven dat er bezuinigd moet worden. Dat is niet leuk, maar wel begrijpelijk. Als je thuis minder inkomsten hebt, dan kun je alleen maar in de uitgaven snijden of interen op je reserves. Dat laatste kan niet te lang, want die reserves heb je niet voor niets. Je kunt natuurlijk ook kijken of je meer inkomsten kunt krijgen, bijvoorbeeld door meer te werken.
Net als thuis, moet er bij gemeente ook voor gezorgd worden dat er niet meer uitgegeven wordt dan wat er binnenkomt. Er worden dan ook forse bezuinigingen voorgesteld die een groot deel van de tekorten kan goedmaken. Tot zover gaat de vergelijking met de thuissituatie goed op.
Maar nu komt er een belangrijk verschil: het college stelt (onterecht ook onder het kopje ‘bezuinigingen’) voor om de onroerendezaakbelasting vanaf 2026 met 15% te verhogen. Voor de € 2,3 miljoen per jaar die daarmee extra binnenkomt doet de gemeente echter niet meer. De inwoners van de gemeente Houten krijgen dus niet meer terug voor dat extra geld. Sterker nog, de gemeente en de van subsidie afhankelijke partners zullen door de bezuinigingen minder kunnen leveren. Dat is pijnlijk, maar noodzakelijk om 2026 financieel sluitend te maken. De VVD-fractie heeft moeite met deze lastenverzwaring omdat hiermee eenzijdig geld uit de Houtense samenleving wordt gehaald. Woningeigenaren worden hierdoor zwaarder getroffen dan huurders terwijl het gebruik en onderhoud van hun huis ook steeds duurder wordt.
We kunnen hier alleen mee instemmen omdat er naast lastenverzwaring ook fors wordt bezuinigd en een gedeelte uit de reserves wordt gehaald. We gaan er daarnaast voor 2026 mee akkoord omdat we niet willen dat verenigingen die de sociale basis van Houten versterken omvallen.
Een verhoging van de onroerendezaakbelasting (ozb) in 2026 is dus helaas onvermijdelijk, de begroting moet immers het eerste of laatste jaar van de begroting die uit de Perspectiefnota volgt sluitend zijn. Door de grote verwachte tekorten vanaf 2028 is het laatste jaar geen optie. Het college stelt echter ook voor om de ozb vanaf 2027 nogmaals met 15% te verhogen. Dit gaat voor de VVD-fractie veel te ver, liever zien wij dat de komende periode verder onderzocht wordt hoe minder kan worden uitgegeven. Bijvoorbeeld door een taakstellende korting richting de Gemeenschappelijke Regelingen op te leggen of de verduurzaming van gemeentelijke gebouwen te vertragen. Er is immers nog tijd om plannen hiervoor uit te werken. Bovendien wordt met het niet dichten van de tekorten vanaf 2028 ook een belangrijk signaal gegeven richting het Rijk.
Wij dienen hierbij een amendement in voor het niet verder verhogen van de ozb vanaf 2027, deze is medeondertekend door ITH, Natuurlijk Houten en de SGP.
Voorzitter,
Nu wil ik het hebben over de bezuinigingen die worden voorgesteld.
Zoals gezegd vinden we het belangrijk dat er minder wordt uitgegeven als er minder binnenkomt. Er zijn daarvoor een groot aantal bezuinigingen voorgesteld. Deze voorstellen zijn voor een groot gedeelte tot stand gekomen in overleg met betrokkenen. We vinden dit mooi om te zien en waarderen het enorm dat betrokken partijen door goed overleg tot deze plannen zijn gekomen.
Dit was helaas niet overal het geval, zo bleek onder meer in het rondetafelgesprek. Zo is er een extra korting boven op de afgesproken bezuiniging gezet voor de subsidiepartners en waren sportverenigingen verrast door het inboeken van een forse verhoging van huur- en onderhoudskosten vanaf 2027. Er zijn hierdoor zorgen over het voortbestaan van sommige verenigingen en het verliezen van leden als de hogere kosten in de contributies verwerkt worden. Sporten is belangrijk omdat het bijdraagt aan fysieke en mentale gezondheid, sportverenigingen zijn belangrijk in het sociale netwerk van mensen en in de lokale economie. We willen daarom dat eerst goed overlegd wordt met de sportverenigingen voordat de kosten verhoogd worden.
Ieder jaar zien we dat er een verschil ontstaat in de bedragen in de begroting en in werkelijkheid. Een groot deel hiervan is te verklaren doordat de bijdrage van het Rijk niet altijd goed te voorspellen is. Vaak is deze achteraf hoger dan vooraf verwacht. Ook dit jaar bleek dat weer uit de meibrief. De gemeente kon maar liefst € 3,4 miljoen bijschrijven voor 2026 en € 2,7 miljoen voor 2027. In de jaren erna is dat bedrag nu nog lager, maar de Vereniging Nederlandse Gemeenten is nog flink aan het onderhandelen met het Rijk hierover.
Zoals collega Jan Rinkel al aangaf bij het behandelen van de financiële afsluiting over het afgelopen jaar: het is onverteerbaar als bezuinigingen achteraf niet nodig of te hoog bleken. Die kans is in dit geval zeker aanwezig. Wij willen dan ook voorstellen om de meer dan met subsidiepartners afgesproken bezuinigingen voor 2026 niet door te voeren en eerst het gesprek aan te gaan met de sportverenigingen voordat er bedragen worden ingeboekt. Wij dienen hiervoor samen met Natuurlijk Houten, ITH en SGP een amendement in.
Tot slot voorzitter nog enkele woorden over het geld dat door het college gevraagd wordt voor investeringen in de organisatie.
De VVD-fractie begrijpt dat er meer mensen nodig zijn voor de aansturing en uitvoering van het bouwen van meer woningen in Centrum – Molenzoom – Koppeling. Uiteindelijk wil iedereen gezien de woningnood dat het bouwen snel van start gaat. Het college vraagt daar echter in de komende drie jaar € 375.000 tot € 750.000 voor. Er wordt daarnaast ook geld gevraagd om extra mensen in te huren voor communicatie. We telden op tot een kwart miljoen. We willen niet op de stoel van de directie gaan zitten, maar is dit nu echt nodig? Kan er niet geschoven worden in prioriteiten? Als ergens meer communicatie nodig is, kan het dan niet ergens anders iets minder? Kan de toename op medewerkers op bouwen niet budgetneutraal? Er worden vanwege de bezuinigingen immers op veel plekken minder taken uitgevoerd, dan zijn daar ook minder medewerkers nodig.
Het is moeilijk uit te leggen aan de Houtense samenleving terwijl bezuinigingen en lastenverzwaringen aan de orde van de dag zijn. We vragen het college daarom deze investeringen nog een keer goed tegen het licht te houden en te bekijken of er mogelijkheden zijn om dit met minder investeringen te doen.
Voorzitter, het zijn uitdagende tijden: bezuinigen, lasten verzwaren en tegelijkertijd investeren in de organisatie. Wij wensen de ambtelijke organisatie en college veel wijsheid en doorzettingsvermogen toe.